Depressie komt veel voor in de adolescentie en lijkt de laatste jaren ook toe te nemen onder andere door de corona pandemie. Naar schatting heeft in Nederland gemiddeld één leerling een depressieve stoornis en hebben vijf leerlingen subklinische depressieve symptomen in een klas van 25 leerlingen op het voortgezet onderwijs. Dit kan veel negatieve gevolgen hebben zowel voor de jongere zelf als de omgeving en maatschappij. Daarom is preventie belangrijk. Hoe eerder een interventie aangeboden kan worden, hoe groter de kans dat depressieve klachten kunnen verminderen en waardoor mogelijk een ernstige depressie voorkomen kan worden.
Er zijn momenteel tal van preventieprogramma’s beschikbaar. Deze interventies zijn bijna allemaal gebaseerd op Cognitieve Gedragstherapie (CGT). Meta-analyses hebben aangetoond dat CGT effectief is in het verminderen van depressieve symptomen. CGT voor depressie bestaat vaak uit vaststaande protocollen, als een soort ‘one size fits all’ pakket. Voor professionals werkt dit niet altijd prettig, omdat er weinig ruimte is om af te stemmen op de jongere zelf. Ook weten we daardoor niet goed welke componenten van CGT er precies werken, of de volgorde van componenten uit maakt en wat werkt voor wie.
In ons onderzoek werd CGT opgesplitst in vier losse trainingsmodules van ieder drie sessies: probleemoplossing (Solve), cognitieve herstructurering (Think), gedragsactivatie (Act) en ontspanning (Relax). Deze vier, nieuw ontwikkelde, modules worden samen de ‘STARr-training’ genoemd. STARr is een geïndiceerd groepspreventieprogramma. We onderzochten de effectiviteit van de vier losse modules en van vier verschillende volgordes van modules onder 282 adolescenten met verhoogde depressieve symptomen. Ook onderzochten we of er verschillen zijn in wat werkt voor wie. Tijdens deze workshop worden de vier STARr-modules uitgelegd en gaan we aan de slag met een aantal kernoefeningen uit de modules. Deze kun je vervolgens zelf toepassen in de praktijk. Ook worden de effecten uit het onderzoek gepresenteerd. Met behulp van de modules kunnen professionals beter af stemmen op de wensen en behoeften van adolescenten zelf.
Leerdoel
- Je weet wat de vier modules van de STARr-training (een geïndiceerd groepsinterventie voor jongeren) inhouden
- Je kunt een aantal kernoefeningen uit de modules toepassen in de praktijk
Aanbevolen literatuur
Hoofdstuk 5 en 6 van proefschrift Marieke Boone-van den Heuvel:
https://www.publicatie-online.nl/publicaties/marieke-van-den-heuvel (wachtwoord: 161060).
Neem een kijkje op https://kennisnet.vgct.nl/bericht/starr-training/
Over de sprekers
Dr. Marieke Boone-van den Heuvel is recent gepromoveerd op het verbeteren van depressiepreventie bij adolescenten en één van de auteurs van de STARr-training. Momenteel werkt ze als docent psychologie bij de Christelijke Hogeschool Ede en als onderzoeker bij de Werkplaats Sociaal Domein Gelderse Vallei.
Dr. Denise Bodden is universitair docent bij de afdeling pedagogiek van de Universiteit Utrecht. Zij doet onderzoek naar de (kosten)effectiviteit van preventieve en curatieve behandelingen (o.a. CGT, IPT en ACT), specifiek gericht op angst- en stemmingsstoornissen. Daarnaast doceert zij op het gebied van effectonderzoek, angststoornissen en depressie. Tevens is zij werkzaam als psycholoog in opleiding tot GZ-psycholoog bij Altrecht kinder en jeugd (Utrecht).
Kernwoorden
Adolescenten, depressiepreventie, CGT, modulair werken